Cyprus

Το πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού στην Κύπρο

Σχέδια Ανάπτυξης  

Ο περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμος 90/1972, ο οποίος τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή το 1990, προνοεί για τις ιδιαίτερες ανάγκες του νησιού για πολεοδομικό και χωροταξικό προγραμματισμό και σχεδιασμό σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, προνοεί για την ετοιμασία Σχεδίων Ανάπτυξης (Σχέδιο για τη Νήσο, Τοπικά Σχέδια και Σχέδια Περιοχής, Δήλωση Πολιτικής για την Ύπαιθρο), μέσω των οποίων προδιαγράφονται οι πολιτικές οι οποίες θα πρέπει να ακολουθούνται για την προαγωγή και τον έλεγχο της ανάπτυξης.

Το Σχέδιο για τη Νήσο με βάση τις πρόνοιες της νομοθεσίας, θα πρέπει να καλύπτει ολόκληρη την έκταση της Κύπρου. Καθορίζει τη γενική χωροταξική πολιτική που πρέπει να ακολουθείται για την προαγωγή και τον έλεγχο της ανάπτυξης και παρέχει ένδειξη των προθέσεων της Κυβέρνησης αναφορικά με τις χρήσεις γης, την κατανομή πληθυσμού, την απασχόληση, τον εντοπισμό της τουριστικής ανάπτυξης, των υπηρεσιών, των περιοχών προστασίας και διατήρησης, κλπ.

Τα Τοπικά Σχέδια περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα προνοιών που αναφέρεται σε μεγάλη ποικιλία τύπων ανάπτυξης, δικτύων υποδομής, προτύπων, επιτρεπόμενων μεγεθών και έντασης της ανάπτυξης. Κατά κανόνα αφορούν ευρείες γεωγραφικές περιοχές που λειτουργούν ως ενιαία σύνολα στο χώρο, και οι οποίες ορίζονται με αναφορά σε χάρτη. Το γραπτό κείμενο των Τοπικών Σχεδίων συνοδεύεται από χάρτες Χρήσεων Γης και Πολεοδομικών Ζωνών, σε κλίμακα 1:10.000.

Τα Σχέδια Περιοχής περιλαμβάνουν μέτρα πολιτικής και πρόνοιες σημαντικά λεπτομερέστερα από εκείνα που περιέχονται στα Τοπικά Σχέδια, και κατά κανόνα αφορούν γεωγραφικές περιοχές μικρότερες σε έκταση από εκείνες στις οποίες αναφέρονται τα Τοπικά Σχέδια.

Το Σχέδιο για τη Νήσο δεν εφαρμόστηκε μέχρι σήμερα, κυρίως λόγω της έκρυθμης κατάστασης που δημιουργήθηκε ως συνέπεια της Τουρκικής εισβολής και κατοχής μεγάλου μέρους της Κύπρου. Με τροποποίηση του Νόμου το 1982, το Σχέδιο για τη Νήσο αναπληρώθηκε μερικώς από τη Δήλωση Πολιτικής για την Ύπαιθρο. Αυτή αφορά ένα γενικό πλαίσιο πολιτικής που εφαρμόζεται σε όλη την κρατική επικράτεια, με εξαίρεση τις περιοχές όπου ισχύουν Τοπικά Σχέδια ή Σχέδια Περιοχής, τις Βρετανικές βάσεις και το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Η υιοθέτηση αυτού του Σχεδίου Ανάπτυξης ήταν αναγκαία τόσο διότι η Τουρκική κατοχή απέκλεισε τη δυνατότητα ολοκληρωμένου οικονομικού και χωροταξικού σχεδιασμού σε όλη την επικράτεια όσο και διότι οι πιέσεις για ανάπτυξη στις περιοχές της υπαίθρου απαιτούσαν τη ρύθμιση της όλης κατάστασης.      

 Αρμόδιος για την εκπόνηση του Σχεδίου για τη Νήσο είναι ο Υπουργός Οικονομικών, λόγω των οικονομικών διαστάσεων του Σχεδίου. Ο αρμόδιος για την εκπόνηση των Τοπικών Σχεδίων, Σχεδίων Περιοχής και της Δήλωσης Πολιτικής είναι ο Υπουργός Εσωτερικών. Με σχετικό διάταγμα που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της 1^ης Φεβρουαρίου 1980, ο Υπουργός εκχώρησε τις αρμοδιότητές του σχετικά με την εκπόνηση και αναθεώρηση Τοπικών Σχεδίων και Σχεδίων Περιοχής στο Πολεοδομικό Συμβούλιο, με την προϋπόθεση της έγκρισης του κάθε Σχεδίου Ανάπτυξης από τον Υπουργό πριν από τη δημοσίευση, ενώ διατηρεί όλες τις εξουσίες που καθορίζονται στο Νόμο σε σχέση με τη Δήλωση Πολιτικής.    

Με βάση τις πρόνοιες της νομοθεσίας, τα Τοπικά Σχέδια και τα Σχέδια Περιοχής τελούν υπό διαρκή αναθεώρηση και αποτελούν το θέμα έκθεσης που δημοσιεύεται από τον Υπουργό, κατά διαστήματα που δεν υπερβαίνουν τα πέντε χρόνια από την ημερομηνία δημοσίευσης της γνωστοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 18(8) του Νόμου (οριστικοποίηση Σχεδίου Ανάπτυξης μετά από την εξέταση των ενστάσεων), ή δεν υπερβαίνουν τα επτά χρόνια από την ημερομηνία δημοσίευσης της γνωστοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 18(2) του Νόμου (προηγούμενη τροποποίηση Σχεδίου Ανάπτυξης), οποιοδήποτε από τα δύο είναι μικρότερο.

Γενική Στρατηγική των Σχεδίων Ανάπτυξης  

Μέσα από τις διεργασίες και τους μηχανισμούς του πολεοδομικού συστήματος, διασφαλίζεται ότι η κάθε χρήση γης ή η κάθε οικοδομή χωροθετείται ορθολογικά μέσα στον αστικό χώρο ή στην ύπαιθρο, και αποφεύγονται λανθασμένες επιλογές και χωροθετήσεις που δημιουργούν αρνητικές επιπτώσεις. Το σύστημα αποσκοπεί στον ορθολογικό προγραμματισμό και σχεδιασμό της χωροθέτησης όλων των απαραίτητων αναπτύξεων  και άλλων λειτουργιών και χρήσεων: νέες οικιστικές αναπτύξεις, βιομηχανίες, εμπορικές αναπτύξεις, γραφεία, σχολεία, χώροι αναψυχής/ ψυχαγωγίας, τουριστικές διευκολύνσεις διαφόρων τύπων, δρόμοι, κτηνοτροφικά υποστατικά, κ.ά.

Το πολεοδομικό σύστημα εγγυάται για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, διασφαλίζει ότι η ανάπτυξη είναι πράγματι βιώσιμη και ότι οι πολεοδομικές αποφάσεις που λαμβάνονται δεν εξαντλούν τη δυνατότητα του περιβάλλοντος της Κύπρου να στηρίξει τη ζωή των μελλοντικών πολιτών.

Η αρχή της οργανωμένης και ενοποιημένης ανάπτυξης αποτελεί τον πυρήνα της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης, είναι σύμφωνη με τις προσεγγίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την οργάνωση των αστικών συγκροτημάτων και επιδιώκεται μέσα από τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Συνδυάζεται με τη δεδηλωμένη πολιτική για αποθάρρυνση της διασποράς των διαφόρων τύπων ανάπτυξης σε περιοχές άλλες από τις καθορισμένες, και συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή, τη συνετή διαχείριση και προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και της πολιτιστικής κληρονομιάς, και γενικότερα στη διασφάλιση της βιώσιμης, ισόρροπης και ορθολογικής ανάπτυξης των οικισμών.